Udar

Udar jest jedną z najczęstszych przyczyn śmierci i długotrwałej niepełnosprawności. Śmiertelność waha się od jednego-dwóch na sześć przypadków  przy pierwszym udarze, a wzrasta to czterech na sześć przypadków przy kolejnych.

Jedną z przyczyn wystąpienia udaru jest zwężenie (stenosis) tętnicy szyjnej, która doprowadza krew do mózgu. Tłuste złogi, pokrywająca wnętrze tętnicy szyjnej czasem odrywają się, blokując mniejsze tętnice odchodzące od tętnicy szyjnej i powodując udar.

W latach pięćdziesiątych XX wieku chirurdzy zaczęli stosować operację zwaną endarterektomią tętnicy szyjnej, aby usunąć zalegające złogi tłuszczowe.  Czynili tak w nadziei, że pomoże to zmniejszyć ryzyko udaru. Jednak, jak przy każdej operacji chirurgicznej, tak i w tym przypadku istnieje ryzyko komplikacji związanych z samą procedurą.

Pomimo, że popularność endarterektomii tętnic szyjnych wciąż rosła, aż do lat osiemdziesiątych nie było żadnych randomizowanych prób klinicznych oceniających ryzyko i korzyści tej operacji. Oczywistym jest,że ta wiedza była bardzo potrzebna pacjentom i ich lekarzom.

Dwa dobrze zaplanowane badania – jedno w Europie, a drugie w Ameryce Północnej – zostały przeprowadzone z udziałem pacjentów, którzy mieli już objawy zwężenia tętnicy szyjnej (mały udar lub przejściowe objawy udaropodobne), w celu porównania skuteczności operacji chirurgicznej z najlepszym, dostępnym leczeniem nieoperacyjnym. W tym długotrwałym badaniu wzięło udział tysiące pacjentów.

Wyniki, opublikowane w latach dziewięćdziesiątych, pokazały, że operacja może zmniejszyć ryzyko udaru lub śmierci, jednak korzyść zależy tutaj od stopnia zaawansowania zwężenia tętnic szyjnych. Dla pacjentów ze stosunkowo małym zwężeniem, korzyści mogły być zrównoważone przez ryzyko związane z operacją , która sama również mogła udar powodować. Te ustalenia miały bezpośredni wpływ na praktykę kliniczną. [2, 3]